Karniyol Arısı (Apis mellifera carnica Pollmann, 1879)

 İsmini Eski Yugoslavya’nın Karniol şehrinden alan ve ana vatanı Avusturya Alplerinin güney kısımlarıyla Kuzey Balkanlar ve Tuna boyları olan Karniyol arısının yayılma alanı, daha genel bir anlatımla, Tuna nehri vadisi ile Macaristan, Romanya ve Bulgaristan’ı kapsayan Makedonya’dır. Yayılma alanının doğu sınırı Rusya’nın güney bölgelerindeki Karniyol arısına benzeyen Step arısının (A. m. acervorum Alp.) doğal yaşama alanına kadar uzanmaktadır. Step arısı Esmer arı ile Karniyol arısı arasında bir geçit formu durumundadır. Deneyimli arıcılar Karniyol ırkı üzerinde yaptıkları çalışmalar ve yıllarca uyguladıkları düzenli bir seleksiyonla üniform bir materyal ortaya çıkarmışlardır. Bu bilinçli seleksiyon, aynı zamanda balveriminin de artmasını sağlamıştır. Sonuçta dağlık ve ovalık arazi koşullarına uyum sağlayabilen iki hat (Troiseck hattı ve Sklenar hattı) elde edilmiştir. Karniyol arıları çok sakin ve uysal bir arı ırkı olarak bilinir. Genel olarak İtalyan arılarına çok benzerler. Siyah renkli bir kitine sahiptirler. Genellikle 2. ve 3. abdomen segmentleri üzerinde kahve renkli benekler veya bantlar bulunur. Erkek arıların kıl örtüsü gri ile gri kahverengi arasındadır. Kübital indeksi oldukça yüksek olup; 2.0-5.0 arasında ve ortalama 2.4-3.0 arasında değişir. Karniyol arılarında vücut iri, kıl örtüsü kısa ve sık bir yapıdadır. Esmer gri kılları arılara esmer bir görünüş verir. İnce yapılı ve uzun dilli olan 48 ARICILIK ÜZERİNE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR Karniyol arılarında dil uzunluğu 6.4-6.8 mm arasındadır. Almanya’ya doğru gidildikçe renk koyulaşırken Adriyatik kıyılarına doğru sarı arılarla melez tipler meydana getirirler ve renk açılır (Şekil 1). İlkbaharda polen gelmeye başlar başlamaz hızla gelişirler. Çok kuluçka üretirler ve kısa sürede geniş populasyon oluştururlar. Sonbaharda polen gelişi azaldıkça kovandaki arı populasyonu hızla düşer ve küçük aileler halinde kışladıkları için kış süresince az bir besin stokuna gerek duyarlar. Kışlık gıda stoklarını çok ekonomik olarak kullanırlar. Çok sert iklim koşullarında bile kışlama yetenekleri yüksektir. Yüksek bir yaşama gücü ve ilkbaharda hızlı gelişme göstermeleri nedeniyle oğul verme eğilimleri yüksektir. Ancak 1930’lardan beri devam eden plânlı yetiştirme ve seleksiyon programlarıyla oğul verme eğilimi az ve verimli hatları elde edilmiştir. Petek üzerinde sakin ve uysaldırlar. Bazı kolonilerde, arılı petekler uzun süre kovan dışında tutulsa bile, arılar peteği terk etmezler. Kovanlarını çok az şaşırırlar. Yön belirleme ve kovanlarının yerini bulma yetenekleri yüksektir. Yağmacılığa eğilimleri düşüktür. Bir diğer iyi özellikleri de çok az propolis kullanmalarıdır. Bu nedenle oldukça temiz ve beyaz petek örerler. Petekli bal üretimi için son derece uygun bir arı ırkıdır. Yoncadan çok iyi yararlanırlar ve bu nedenle yoncanın tozlaşmasında yaygın olarak kullanılırlar. 49 Şekil 1. Karniyol arısı (Apis mellifera carnica) ve kapalı yavru düzeni Karniyol ırkı koloniler verilen yeni ana arıyı kolaylıkla kabul ederler. Ana arı işçi arılardan biraz daha koyu renklidir. Erkek arılar üzerinde ise kurşuni şeritler bulunur. Karniyol arıları diğer esmer ırklara göre daha iri yapılıdır. Kovanlarını eşek arıları ve mum güvesi gibi parazitlere karşı çok iyi korurlar. Özellikle ana vatanlarında yavru hastalıklarına hemen hemen hiç yakalanmazlar. Avrupa’nın uzun ve sert geçen kışlarına ve kısa bir ilkbaharı izleyen sıcak yazların, güçlü ve etkili hava hareketlerinin yaşandığı iklim kuşağındaki zor koşullara uyum sağlamış olan bu ırkta yaşama gücü ve çevre koşullarındaki varyasyonlara uyma yeteneği yüksektir. Bu üstün özelliklerinden dolayı özellikle Orta Avrupa’da çok tutulmaktadır. Yüksek yavru verimi ve yaşama gücü gibi özelliklere sahip genotipler elde etmek üzere diğer ırklarla melezlemelerde kullanılmaktadırlar. Erken nektar akımından yararlanma bakımından çok uygun bir arı 50 ARICILIK ÜZERİNE BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR ırkıdır. Son yıllarda İtalyan arısından sonra dünyanın her yerinde en çok yayılma gösteren ırk olmuştur.